Tính đến cuối tháng 6/2021, FiinTrade ước đạt tỷ lệ dư nợ tăng 1 điểm phần trăm so với cuối quý trước, chiếm khoảng 6,7% trên tổng giá trị vốn hóa điều chỉnh tại sàn HoSE và HNX. Một số nhà phân tích thị trường chứng khoán cho rằng tỷ lệ đòn bẩy đầu tư chứng khoán hiện đang ở mức cao và có yếu tố rủi ro trong trường hợp thị trường điều chỉnh mạnh. Những phiên thanh khoản hàng tỷ đô là không còn quá xa lạ ở thị trường Việt Nam.
Trong bối cảnh lãi suất hiện nay thấp, dòng tiền của nhà đầu tư cá nhân không ngừng chảy vào thị trường chứng khoán và đưa các chỉ số tăng vọt ở mức đỉnh. Nửa đầu năm 2021 chỉ số VN-Index tăng trưởng khoảng 28% so với đầu năm. Và hiện là chỉ số chứng khoán thứ 2 tăng mạnh trên toàn thế giới, dừng tại 1.408,55 điểm.
Tỷ lệ đòn bẩy đầu tư chứng khoán hiện nay
Số liệu công bố bởi FiinTrade mới đây, tại thời điểm cuối quý 2/2021, dư nợ cho vay margin tại 51 công ty chứng khoán (chiếm > 95% thị phần cho vay margin toàn thị trường) đã tăng 26% so với cùng kỳ quý trước. Giá trị tuyệt đối đạt 126,4 nghìn tỉ đồng. Theo FiinTrade, tỷ lệ dư nợ margin/quymô vốn hóa freefloat tăng dần đều kể từ quý 2/2020. Sau khi chạm mức đỉnh 5,6% trong quý 1 trước đó. Điều này chủ yếu do diễn biến giá cổ phiếu giảm sâu khi dịch Covid-19 bắt đầu bùng phát ở Việt Nam. Trong khi đó, quy mô vốn hóa thị trường điều chỉnh tăng thấp hơn với mức dưới 10% so với quý 1.
Đặc biệt, chính bởi sự tham gia tích cực của lượng F0 kỷ lục đã đưa tỷ lệ sử dụng đòn bẩy trên thị trường chứng khoán Việt Nam chạm mức cao nhất trong lịch sử. Cụ thể, tính đến thời điểm cuối tháng 6/2021, FiinTrade ước đạt tỷ lệ dư nợ margin/quy mô vốn hóa freefloat khoảng 6,7% tổng giá trị vốn hóa điều chỉnh trên hai sàn HoSE và HNX. Tương ứng mức tăng 1 điểm phần trăm so với cuối quý 1/2021. Đây được cho là tỷ lệ khá cao so với các nước trong khu vực.
Rủi ro có thể xuất hiện khi tỷ lệ đòn bẩy ở mức cao
Tỷ lệ đòn bẩy ở mức cao cho thấy có yếu tố rủi ro hiện hữu. Nếu thị trường xuất hiện nhịp điều chỉnh mạnh. Tuy nhiên với thanh khoản hiện tại, FiinTrade cho rằng thị trường chỉ cần 5,5 phiên giao dịch để có thể hấp thụ toàn bộ lượng margin này. Giảm dần từ mức rất cao là 22,5 ngày trong quý 4/2019. Lưu ý là dư nợ cho vay margin được tính toán chưa bao gồm giá trị cho vay 3 bên (thường gọi là kho).
FiinTrade đánh giá, điểm tích cực là lượng tiền chờ mua chứng khoán tại 51 công ty chứng khoán đã tăng 13,6 nghìn tỷ đồng so với quý 1. Đạt mức 70,2 nghìn tỷ đồng tại thời điểm cuối quý 2. Đây là mức cao nhất được ghi nhận từ trước đến nay trong bối cảnh lãi suất tiết kiệm vẫn duy trì ở mức thấp. Và thị trường đang thiếu vắng kênh đầu tư phù hợp. Trong khi đó, giá trị danh mục chứng khoán niêm yết của nhà đầu tư tại các công ty chứng khoán vẫn duy trì. Tăng 13,5% so với cùng kỳ quý trước.
Theo FiinTrade, các số liệu này có độ trễ nhất định. Nhưng thống kê này là chỉ báo quan trọng về tâm lý. Cũng như vị thế giao dịch của nhà đầu tư cá nhân. Đây vốn là nhóm khách hàng chiếm tỷ trọng chính trong quy mô dư nợ margin. Và cũng là nhóm nhà đầu tư dẫn dắt xu hướng dòng tiền trên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay.
Chiến lược cho nhà đầu tư khi thị trường giảm điểm
Thận trọng khi xuống tiền
Trả lời báo giới về chiến lược đầu tư cho thời gian tới, ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn đầu tư CTCK Maybank Kim Eng (MBKE) cho rằng, nhà đầu tư nên giảm tỷ trọng danh mục đầu tư. Đặc biệt là danh mục có margin nên giảm nhanh nhất có thể. Và chuyển về tỷ trọng tiền ít nhất là một nửa danh mục. Các cơ hội đầu tư chỉ tới với người đang nắm giữ tiền. Và người quan sát được các dòng tiền chảy vào nhóm ngành tiềm năng trong thời gian tới.
Việc thị trường điều chỉnh không phải là cơ hội bắt đáy. Mà cần phải theo dõi tín hiệu phục hồi rõ ràng từ những điểm xoay chiều mạnh của dòng tiền trên thị trường. Quan sát các nhóm cổ phiếu tiềm năng hút tiền để có thể xuống tiền cho chính xác.
Nên giữ tỷ trọng cổ phiếu nhỏ
Ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Phát triển năng lực đầu tư, Công ty Chứng khoán VPS lại đánh giá, sẽ vẫn có cổ phiếu nắm giữ dài hơi và vẫn có những cổ phiếu không nên giữ trong ngắn hạn. Hoặc giải pháp đứng ngoài thị trường cũng không phải là lựa chọn tồi trong giai đoạn hiện tại.
Các nhà đầu tư sẽ khó dự báo diễn biến thị trường diễn ra như thế nào trong ngắn hạn. Đầu tư cổ phiếu như thế nào là thận trọng, an toàn hiệu quả mà lại tốn ít công sức hơn? Đây vẫn nên là lựa chọn nên theo đuổi của các nhà đầu tư. Không chỉ giai đoạn thị trường điều chỉnh mà kể cả giai đoạn thị trường tăng điểm.
Tôi nghĩ giai đoạn này tạm thời chỉ nên giữ tỷ trọng cổ phiếu nhỏ. Và đó là những cổ phiếu “tiềm năng” nhất. Và chúng ta đợi cơ hội giải ngân tốt hơn. Ở những phiên thị trường tạo đáy ở 1, 2 tuần tới. Để có thể căn vùng giá hấp dẫn để giải ngân trở lại. Tất nhiên thẳng thắn mà nói không có nhiều nhà đầu tư có khả năng nhạy bén này. Nên việc ưu tiên chọn lựa cổ phiếu “rẻ” thấp hơn so với giá trị thực tế của cổ phiếu để nắm giữ dài hơi hơn vẫn là lựa chọn tối ưu.
Hạn chế trading ngắn hạn
Trong khi đó, ông Nguyễn Anh Khoa, Giám đốc Phân tích, Công ty Chứng khoán Agribank (AGR) bày tò quan điểm TTCK vẫn tích cực trong trung và dài hạn. Tuy nhiên trong Quý III/2021 thì sẽ tồn tại nhiều biến số bất định. Tăng trưởng GDP quý III và lợi nhuận các doanh nghiệp có thể sẽ giảm rất mạnh. Sẽ khiến gia tăng tâm lý thận trọng giai đoạn này. Thị trường có thể có những phiên giảm điểm mạnh nếu các thông tin tiêu cực được công bố.
Do vậy, chiến lược phù hợp giai đoạn này là hạn chế trading ngắn hạn. Với những cổ phiếu được kỳ vọng sẽ hưởng lợi khi tái mở cửa nền kinh tế. Hoặc có câu chuyện tăng trưởng riêng biệt cả năm 2021. Thì có thể tận dụng những nhịp điều chỉnh sâu để tích lũy trong trung hạn.
Cũng cần lưu ý là đợt giảm điểm vừa qua đã khiến chỉ số đánh mất nhiều mốc hỗ trợ quan trọng. Do vậy cần siết chặt việc kiểm soát rủi ro danh mục. Bằng cách hạn chế sử dụng margin. Và tuân thủ triệt kỷ luật cắt lỗ với các mã mang tính đầu cơ.
